Blog

Flawonoidy to grupa organicznych związków chemicznych występujących w roślinach. Są one bardzo zróżnicowane pod względem struktury, właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych.
W świecie roślinnym spełniają głównie funkcje barwników, przeciwutleniaczy, naturalnych insektycydów oraz fungicydów. Znanych jest ok. 4000 flawonoidów. Ze względu na budowę chemiczną dzieli się je na kilka podgrup: flawony, izoflawony, flawonole, flawanony, antocyjany i chalkony. W każdej z tych grup występuje od kilkunastu do kilkuset związków.
Fitoestrogeny są to związki organiczne zawarte w roślinach, działające w organizmie ludzkim na podobieństwo estrogenów (hormonów). Najczęstszym źródłem fitoestrogenów są produkty sojowe zawierające dużą ilość flawonoidów, a głównie ich wyjątkową podgrupę zwaną izoflawonami, a w niej genisteinę i daidzeinę.

Możliwe zastosowania

• obniżanie poziomu cholesterolu,
• ochrona komórek,
• osteoporoza związana z aktywnością estrogenową,
• zaburzenia równowagi hormonalnej kobiet (np. napięcie przedmiesiączkowe),
• zapobieganie chorobom układu krążenia,
• zespół klimakteryjny.

Wiele przeprowadzonych badań wykazuje, że pewne rodzaje izoflawonów występujących w soi tj. genisteina i daidzeina przyczyniają się do równowagi hormonalnej u kobiet, mogą zapobiegać osteoporozie oraz mają silne właściwości antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe i obniżają poziom cholesterolu.

DZIAŁANIE PRZECIWNOWOTWOROWE IZOFLAWONÓW

W procesie rozrostu tkanki nowotworowej istnieje zjawiskowo angiogenezy tzn. rozwoju sieci naczyń krwionośnych, w celu zapewnienia komórką nowotworowym dostatecznej ilości tlenu i składników odżywczych. Stwierdzono, że genisteina intensywnie hamuje angiogenezę, czyli rozwój naczyń krwionośnych wokół guza nowotworowego, poprzez kilkakrotne zmniejszenie tempa rozwoju komórek śródbłonka wyścielającego ściany tworzonych naczyń oraz stymulację degradacji białek macierzy pozakomórkowej wokół powstającego naczynia.

W stężeniach większych działają hamująco na podziały komórek nowotworowych, (nawet w 50% na wzrost guza nowotworowego spowodowanego chemicznymi związkami rakotwórczymi środowiska).

Doświadczalnie wykazano, że w dużych stężeniach genisteina wiąże się z receptorami androgenów i hamuje aktywność biologiczną hormonów męskich głównie testosteronu/dihydrotestosteronu obniżając w granicach 50-80% stymulujący wpływ tychże hormonów na rozwój raka prostaty, a także raka gruczołu mlekowego.

OKRES MENOPAUZY

Jeszcze 100 lat temu przeciętna długość życia kobiety nie przekraczała wieku menopauzy. Można stwierdzić zatem, że problem menopauzy i zmian menopauzalnych jest w medycynie nowym zagadnieniem. Długość życia przeciętnej Polki wynosi obecnie 79 lata jeszcze w 1955 roku było to 68 lat. Tak więc 1/3 życia przeciętnej kobiety przypada na okres pomenopauzalny.

Menopauza jest naturalnym, fizjologicznym okresem w życiu kobiety, jednak często towarzyszy jej wiele objaw wpływających na samopoczucie psychiczne i fizyczne. Objawy towarzyszące menopauzie są bardzo indywidualne. Zaburzenia okresu menopauzy dotyczą praktycznie wszystkich aspektów życia biologicznego kobiety.

Najczęstszymi objawami są uderzenia krwi do głowy (potocznie fale gorąca), bóle i zawroty głowy oraz nadmierne pocenie się. Nasila się chwiejność emocjonalna, może wystąpić drażliwość, osłabienie pamięci, zaburzenia snu i depresja. W tym okresie dochodzi również do wzrostu wagi, który jest spowodowany zmniejszeniem się tempa przemiany materii oraz utraty masy mięśniowej. Zmniejsza się również gęstość kości co prowadzi do osteoporozy. Wszystkie te możliwe objawy towarzyszące menopauzie nazywamy zespołem klimakteryjnym.

DZIAŁANIE W STANACH ZAPALNYCH

Zdolność zmiatania wolnych rodników ochrania elementy strukturalne i metabolityczne komórek przed oksydacyjnym działaniem silnych utleniaczy. W stanach zapalnych, komórki wytwarzają cały szereg oksydantów w formie wolnych rodników, z którymi izoflawony łatwo reagują, zmniejszając ryzyko oksydacyjnego uszkodzenia komórek, związanego ze stanem zapalnym.

Takim przykładem jest hamowanie przez genisteinę tworzenia tlenku azotu stymulowanego przez cytokiny, niezbędnego w przebiegu procesów zapalnych.

Bardzo istotne jest także działanie przeciwzapalne izoflawonów, zwłaszcza daidzeiny i genisteiny stosowanych w fizjologicznych stężeniach. Okazało się, że aktywując limfocyty wzmagają one ich efekt immunostymulacyjny, co może być wykorzystywane w chemioprawencji nowotworów. Oba izoflawonoidy aktywują proces niespecyficznej i hormonalnej odporności oraz podwyższają zdolność immunologiczną komórek. Oprócz tego aktywują powstawanie i wzrost komórek śledziony, stymulując przez to wydzielanie przez nie cytokin interleukinowych. Substancje te odgrywają istotną rolę w procesach odpornościowych i krwiotwórczych, a także w regulacji oddziaływania hormonów na narządy.

ROLA IZOFLAWONÓW W REGULACJI POZIOMU ESTROGENU

Badania wykazały, że fitoestrogeny mogą przyłączać się do receptorów estrogenu w organizmie i dzięki temu fitoestrogeny mogą częściowo zapobiegać docieraniu do komórek estrogenu krążącego w organizmie. Ponieważ izoflawony sojowe są fitoestrogenami o działaniu podobnym do estrogenu, ale zazwyczaj wynoszącym zaledwie 1/1000 lub mniej siły działania estrogenu ludzkiego, to poprzez działanie blokujące mogą się przyczyniać do obniżenia łącznego poziomu estrogenu i łagodzenia skutków ubocznych toksyczności związanej z nadmiernym poziomem estrogenu w organizmie. Jednocześnie mogą być także dobroczynne w przypadku niedoboru estrogenu, np. w menopauzie, ponieważ zapewniałyby działanie estrogenowe w pustych receptorach (przy niskim poziomie estrogenu krążącego w organizmie).

KORZYŚCI DLA UKŁADU KRĄŻENIA

Izoflawony zmniejszają ryzyko chorób układu krwionośnego, zwłaszcza choroby wieńcowej serca i miażdżycy naczyń krwionośnych. Pod wpływem fitoestrogenów następuje we krwi obniżenie poziomu całkowitego cholesterolu, lipoprotein o niskiej gęstości (LDL) i trójglicerydów a także zmniejszenie endogennego cholesterolu. Na przykład daidzeina poprzez zmniejszenie lepkości krwi poprawia mikrokrążenie obwodowe oraz zmniejsza ryzyko zlepiania się erytrocytów i płytek krwi w naczyniach krwionośnych. Działając jako antyoksydant hamuje mikrosomalne utlenienie lipidów, zwłaszcza nienasyconych kwasów tłuszczowych, których oksydacja sprzyja tworzeniu się miażdżycy.

Deficyt endogennych estrogenów i towarzyszące mu zmiany morfologiczne, metabolityczne i funkcjonalne mogą być przynajmniej częściowo odpowiedzialne za wzrost częstości występowania chorób sercowo-naczyniowych, szczególnie choroby niedokrwiennej serca i incydentów mózgowo- naczyniowych u kobiet po menopauzie. Najczęstszą przyczyną tych chorób jest miażdżyca. Obserwowane zmiany po menopauzie w organizmie kobiety mogą zapoczątkować lub nasilać ten proces. Niższe wskaźniki zachorowalności i umieralności na te choroby u kobiet japońskich (8-krotnie w porównaniu z amerykankami) pozwalają na postawienie hipotezy o działaniu ochronnym diety bogato sojowej na układ sercowo-naczyniowy.

KORZYŚCI DLA UKŁADU KOSTNEGO

Obserwacje Azjatek wskazują, że spożywanie dużej ilości fitoestrogenów może powodować wzrost gęstości tkanki kostnej i zmniejszać częstość złamań osteoporotycznych. Wykazano również większą gęstość mineralną oraz wytrzymałość mechaniczną kości u kobiet w krajach basenu Morza Śródziemnego, których dieta zawiera dużo fitoestrogenów. W badaniach wśród kobiet po menopauzie, które spożywały 60 g białka sojowego dziennie wykazano już po 6 miesiącach diety remineralizację i wzrost gęstości mineralnej kośćca, a podobne wyniki uzyskano u kobiet, które stosowały w diecie pieczywo wzbogacone ziarnem sojowym.

Kluczowym aspektem naturalnej terapii menopauzalnej jest właściwa dieta, która stoi na fundamencie aktywności fizycznej. Należy przede wszystkim ograniczyć spożycie cukru, kofeiny, soli, alkoholu oraz wysoce przetworzonej żywności.

Aktywność fizyczna ma udokumentowany bardzo pozytywny i skuteczny wpływ na łogodzenie nieprzyjemnych objawów około menopauzalnych, takich jak niestabilność emocjonalna, wzrost wagi, utrata tkanki kostnej i mięśniowej.

Izoflawony wywierają duży wpływ na strukturę i funkcjonowanie układu kostnego. Osteoporoza, jako jedna z częściej spotykanych chorób kości, u kobiet w okresie przekwitania spodowona jest ubytkiem masy kostnej i dezorganizacją jej struktury wewnętrznej, której można zapobiegać stosując dietę zasobną w fitoestrogeny. Stwierdzono, że genisteina hamuje tworzenie się osteoklastów (komórek kościogubnych) zaś stymuluje aktywność osteoblastów (komórek kościotwórczych). Dodatkowo wykazano u kobiet wpływ izoflawonów na wydzielanie czynnika, który stymuluje biosyntezę kolagenu in vitro przez osteoblasty. Ma to istotny wpływ na działanie parathormonu regulującego gospodarkę wapniowo- fosforanową organizmu, powodując zwiększenie zawartości wapnia w kościach i we krwi. Okazało się również, że fitoestrogeny działają stymulująco na aktywność enzymów związanych z metabolizmem witaminy D3.

DZIAŁANIE ANTYBIOTYCZNE

Znane są przypadki działania przeciwbakteryjnego, przeciwgrzybicznego izoflawonoidów. Udowodniono, że genisteina, daidzeina hamują aktywność jednego z głównych enzymów, co uniemożliwia bakterii obronę przed działaniem antybiotyków. Z przeprowadzonych badań wynika, że izoflawonoidy hamują zrost patogennych szczepów bakterii: Staphylococcus Aureus oraz grzybów Aspergillus Niger i Candida alblicans.

DZIAŁANIE IZOFLAWONÓW W LECZENIU UZALEŻNIENIA ALKOHOLOWEGO

Stwierdzono dość duża skuteczność daidzeiny, genisteiny w leczeniu uzależnienia alkoholowego. Etanol łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego i jest równomiernie rozprowadzony po całym organizmie. Ponad 70 % etanolu metabolizowane jest w wątrobie pod wpływem dehydrogenazy alkoholowej do aldehydu octowego. Powstający aldehyd octowy jest utleniany w mitochondriach przez dehydrogenazę aldehydu octowego do kwasu octowego.

Aldehyd octowy jest bardziej toksyczny od etanolu i wywołuje zatrucia typu: duszności arytmii serca, nudności a nawet wymiotów. Objawy zatrucia nasilają się w przypadku zahamowania aktywności dehydrogenazy aldehydu octowego. Stwierdzono, że daidzeina i genisteina hamują aktywność dehydrogenazy alkoholowej, a ich pochodne hamują dehydrogenazę aldehydu octowego. Izoflawony hamują degradację serotoniny i dopaminy w mózgu i dlatego pozostają one dłużej w krążeniu i wywołują naturalną stymulację układu nerwowego, poprzez subiektywne doznanie przyjemności, zmniejszenie poczucia strachu i efektu stresowego. Taki mechanizm działania izfolawonów na ośrodkowy układ nerwowy wskazuje na możliwość wykorzystywania ich również w leczeniu uzależnienia, także od narkotyków i nikotyny.

DZIAŁANIE W ZABURZENIACH FUNKCJONOWANIA UKŁADU ROZRODCZEGO

Izoflawony, jako analogi chemiczne estrogenów, mogą wpływać na funkcjonowanie układu rozrodczego człowieka jako agoniści lub antagoniści w stosunku do działania endogennych (wytwarzanych przez organizm) estrogenów. Z dotychczasowych badań wynika, że istnieją duże możliwości oddziaływania fitoestrogenów na procesy rozrodcze w aspekcie zapobiegawczym i terapeutycznym. Dlatego też obecność fitoestrogenów w diecie ludzi w warunkach in vivio wywiera istotny wpływ na aktywność fizjologiczno-metabolityczną komórek i narządów układu rozrodczego a także całego organizmu.

ZEWNĘTRZNE DZIAŁANIE KOSMETYCZNE

Fitosterole stymulują produkcję kwasu hialuronowego zatrzymującego wodę i zapewniają odpowiednie nawilżenie skóry, dzięki czemu zwiększa się jej napięcie i elastyczność, poprawia koloryt. Drobne zmarszczki stają się mniej widoczne, a skóra jest zrelaksowana i odprężona.

• wpływają na produkcję kolagenu, elastyny, kwasu hialuronowego w głębszych warstwach skóry, których ilość jest regulowana przez hormony żeńskie i spada drastycznie w okresie menopauzy, dzięki temu poprawiają jędrność i nawilżenie skóry
• wpływają na pogrubienie i gęstość skóry
• wpływają na zwężenie porów skóry, które z wiekiem stają się bardziej widoczne
• stosowane są także w leczeniu trądziku oraz nadczynności gruczołów łojowych skóry w przypadku cery dojrzałej.